W dniu 1 stycznia 2019 roku weszła w życie nowa Ustawa o Dozorze Technicznym.
Do tej pory świadectwa kwalifikacyjne (uprawnienia) do obsługi poszczególnych urządzeń wydawane przez UDT (Urząd Dozoru Technicznego), TDT (Transportowy Dozór Techniczny) i WDT (Wojskowy Dozór techniczny) wystawiano bezterminowo.
Na mocy obecnej Ustawy wprowadzono terminowość zaświadczeń kwalifikacyjnych. Zgodnie art. 22 ust. 3a ustawy, zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne wydawane są na czas określony nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 10 lat, w zależności od rodzaju urządzenia technicznego, stopnia trudności w jego obsłudze i konserwacji oraz stopnia zagrożenia, które może spowodować.
Wprowadzenie terminów ważności zaświadczeń uzasadnia dynamiczny rozwój techniki w zakresie konstrukcji i stosowanych systemów bezpieczeństwa w urządzeniach technicznych. Chodzi o zmobilizowanie osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne do aktualizowania swojej wiedzy technicznej. Do tej pory mogła mieć miejsce sytuacja, w której osoba po zdobyciu uprawnień wiele lat temu, przez dłuższy czas (np. kilka lub nawet kilkanaście lat) nie obsługiwała tego typu urządzeń, a w myśl przepisów wciąż miała do tego prawo. Argumentem przemawiającym za tego typu rozwiązaniem jest dbałość o bezpieczeństwo przy użytkowaniu urządzeń szczególnie niebezpiecznych, do jakich należą m. in. Urządzenia Transportu Bliskiego (UDT). Efektem powinno być utrzymanie właściwego poziomu wiedzy technicznej, wzrost poziomu kultury technicznej oraz podniesienie bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń technicznych.
Uprawnienia wydane na podstawie Ustawy o Dozorze Technicznym z dnia 21.12.2000 r., z mocy nowej ustawy stają się terminowe, a ich posiadacze zmuszeni są przedłużać ich ważność. Okres ważności tych uprawnień liczony jest od dnia wejścia w życie ustawy tj. od 01.01.2019 roku.
Uprawnienia mogą być przedłużone nieodpłatnie na wniosek zainteresowanego, złożony co najmniej 3 miesiące przed datą końca ważności uprawnień. We wniosku, oprócz numeru wygasających uprawnień, znaleźć musi się także klauzula, w której osoba ubiegająca się o przedłużenie uprawnień zadeklaruje, że w okresie ostatnich 5 lat przepracowała przynajmniej 3 lata obsługując dane urządzenie. Takie oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Ustawodawca nie przewiduje natomiast obowiązku dołączania żadnych dokumentów potwierdzających informacje ujęte w oświadczeniu, a jedynie wskazuje na odpowiedzialność karną za składanie fałszywych oświadczeń.
Zmiany w przepisach dotyczące czasowości wydawania zaświadczenia kwalifikacyjnego i jego cofania (art. 22 ust. 3a i 3b oraz ust. 4) oraz zmiany dotyczące wniosku o sprawdzenie kwalifikacji i przedłużenie okresu ważności zaświadczenia (art. 23: ust. 1a do ust. 1c i ust. 2a do ust. 2e oraz ust. 3 i ust. 5) wchodzą w życie z dniem 1 czerwca 2019 r.
Zaświadczenia kwalifikacyjne wydane przed dniem 1 czerwca 2019 r., zachowują ważność przez okres 5 lat, chyba że przed upływem tego terminu zostaną cofnięte na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy. Natomiast zaświadczenia kwalifikacyjne wydane po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego wszczętego i niezakończonego przed dniem 1 czerwca 2019 r. zachowują ważność przez okres 5 lat, chyba że przed upływem tego terminu zostaną cofnięte na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy.
W pozostałych przypadkach uprawnienia wygasają i aby uzyskać je na nowo trzeba przystąpić do egzaminu przed komisją z Urzędu Dozoru Technicznego.
Nowa ustawa przewiduje również zmianę wysokości opłaty egzaminacyjnej, która wynosić ma 3,75% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej i będzie co roku waloryzowana.
Istotną zmianą jest również zapis o uznawaniu przez poszczególne dozory (UDT, TDT, WDT) zaświadczeń kwalifikacyjnych wydawanych przedsiębiorstwom w zakresie potwierdzających umiejętności czynności przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej w toku wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych oraz wykonywania elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych. Wzajemnemu uznaniu będą podlegały także świadectwa kwalifikacyjne na obsługę i konserwację poszczególnych urządzeń.
Zgodnie z art. 33 Ustawy umożliwiono sporządzanie protokołów badań w postaci elektronicznej, zachowując jednak możliwość sporządzania ich w tradycyjnej postaci papierowej. Przedsiębiorca, u którego wykonywane są czynności dozoru technicznego, zyskał możliwość wyboru sposobu przechowywania zbiorów protokołów – dotyczących danego urządzenia technicznego lub urządzenia do odzyskiwania par paliwa, zwany „księgą rewizyjną urządzenia” – w postaci papierowej lub elektronicznej.
Ponadto wśród innych kwestii zmienianych nowelizacją ustawy o dozorze technicznym możemy wyróżnić:
1) Dodanie nowych definicji: „modernizacja”, „naprawa” i „konserwacja”. Chodzi tu o doprecyzowanie określeń, co pozwoli uniknąć wątpliwości w interpretacji poszczególnych przepisów i ułatwi wzajemne kontakty między inspektorami a przedsiębiorcami.
2) Wskazanie, że w sprawach należących do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego dotyczących urządzeń technicznych lub urządzeń w elektrowniach jądrowych, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Prezes Urzędu, a organem wyższego stopnia – minister właściwy do spraw energii.
3) Wprowadzenie w art. 19 ust. 1 ustawy obowiązku, po stornie eksploatującego urządzenie techniczne, niezwłocznego zawiadamiania organu właściwej jednostki dozoru technicznego o każdym:
- niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub
- nieszczęśliwym wypadku związanym z jego eksploatacją.
Z regulacji tej wyłączono urządzenia do odzyskiwania par paliwa, argumentując, że nie powodują one zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzkiego, określonych w art. 4 pkt 1 ustawy o dozorze technicznym.
4) Zmodyfikowanie art. 40 ustawy wskazujące, że w skład Urzędu Dozoru Technicznego wchodzą Centrala UDT oraz oddziały terenowe UDT. Analogiczne struktury przewidziano dla Transportowego Dozoru Technicznego (art. 46 ustawy – Biuro i oddziały terenowe TDT) oraz dla Wojskowego Dozoru Technicznego (art. 52 ustawy–Biuro WDT i delegatury WDT).