Art. 94 Kodeksu Pracy narzuca na pracodawcę obowiązek zapoznania nowo zatrudnionych pracowników z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania przez nich pracy, a także z podstawowymi uprawnieniami. Obowiązek ten dotyczy również pracowników przenoszonych na inne stanowisko pracy, jeżeli narażone one będą na działanie nowych czynników. Z kolei art. 209 Kodeksu Pracy narzuca na pracownika obowiązek poznania zasad i przepisów BHP, brania udziału w wymaganych szkoleniach i instruktażach, a także poddawania się wymaganym egzaminom sprawdzającym.
Szczegółowo problematykę szkoleń w zakresie BHP omawia Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Organizatorem takich szkoleń mogą być pracodawcy lub, na ich zlecenie, jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Z oczywistych względów szkolenie pracodawców może być zorganizowane tylko przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie BHP.
SZKOLENIE WSTĘPNE
Wyróżniamy dwa rodzaje szkoleń BHP: wstępne i okresowe. Szkolenie wstępne przechodzą wszyscy pracownicy przed dopuszczeniem do pracy i odbywa się ono w godzinach pracy na koszt pracodawcy. Składa się ono z dwóch części: instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego.
Celem przeprowadzenia Instruktaż ogólnego jest zapoznanie pracownika z podstawowymi zasadami i przepisami BHP wynikającymi z Kodeksu Pracy oraz innych aktów prawnych, regulaminu pracy danego pracodawcy. W czasie instruktażu ogólnego pracownik poznaje także podstawowezasady udzielania pierwszej pomocy oraz postępowania w przypadku pożaru.
Instruktaż ogólny prowadzi służba BHP i powinien on trwać co najmniej 3 godziny lekcyjne, a dla osób kierujących pracownikami – co najmniej 4 godziny lekcyjne. Wynika to z faktu, iż osoby te mają dodatkowe obowiązki i odpowiedzialnośćw zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Instruktaż stanowiskowy ma na celu zapoznanie pracowników z niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi czynnikami środowiska pracy, sposobami ochrony przed tymi czynnikami, a także ryzykiem zawodowym dotyczącym wykonywanych przez niego czynności i sposobami bezpiecznego ich wykonywania.
Instruktaż stanowiskowy trwa co najmniej 8 godzin lekcyjnych ( dla pracowników administracyjno – biurowych może być skrócony do 2 godzin lekcyjnych) i przeprowadza go wyznaczona przez pracodawcę osobę kierująca pracownikami lub sam pracodawca. Dodać należy, iż osoby prowadzące instruktaż stanowiskowy powinny posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe,a także powinny przejść szkolenie z metodyki prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
SZKOLENIA OKRESOWE
Drugim rodzajem szkolenia BHP jest szkolenie okresowe i jego zadaniem jest uzupełnienie oraz usystematyzowanie wiedzy nabytej podczas szkolenia wstępnego. Pracownicy są zobowiązani zaliczyć szkolenie okresowe nie później niż w ciągu roku od rozpoczęcia pracy. Wyjątkiem są osoby kierujące pracownikami a także pracodawcy którzy muszą przejść to szkolenie w ciągu pół roku od rozpoczęcia pracy lub od momentu kiedy zatrudnili na umowę o pracę pierwszą osobę.
Podkreślenia wymaga fakt, iż o ile pracodawca ma 6 miesięcy na zaliczenie szkolenia okresowego BHP to w praktyce powstaje pewien problem jeżeli będzie on chciał zwlekać z tym aż tak długo. Elementem szkolenia okresowego jest metodyka prowadzenia instruktażu stanowiskowego, a bez tego – zgodnie z tym co wcześniej napisałem – instruktaż stanowiskowy poprowadzony przez pracodawcę najprawdopodobniej będzie zakwestionowany przez inspektora Państwowej Inspekcji Pracy. Dodatkowo zgodnie z art. 207 Kodeksu Pracy za stan BHP w zakładzie pracy zawsze odpowiada pracodawca, a w związku z tym powinien on jak najszybciej zdobyć chociaż podstawową wiedzę w tym zakresie.
Każde kolejne szkolenie okresowe należy odbyć nie rzadziej niż raz na:
- rok w przypadku pracowników zatrudnionych przy pracach szczególnie niebezpiecznych,
- trzy lata w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,
- pięć lat w przypadku pracowników służby BHP, inżynieryjno-technicznych oraz pracodawców,
- sześć lat w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych.
Oczywiście są to maksymalne czasokresy i nic nie stoi na przeszkodzie, aby w trosce o zdrowie i życie pracowników, organizować szkolenia BHP z większą częstotliwością. Szkolenia okresowe obowiązkowo kończą się sprawdzianem z przyswojonej przez uczestnika szkolenia wiedzy.
Szkolenie wstępne może być zorganizowane tylko w formie instruktażu, a co za tym idzie nie można organizować go w żadnej innej formie jak zajęcia stacjonarne. Wszelkiego rodzaju wynalazki typu e-learningowe szkolenie wstępne za pomocą internetowej platformy edukacyjnej są sprzeczne z rozporządzeniem w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracyi będą zakwestionowane przez Państwową Inspekcję Pracy.
Szkolenia okresowe dają większą swobodę co do formy w jakiej mogą być zorganizowane, ale tu również organizator szkolenia nie ma pełnej dowolności.
Szkolenia dla robotników muszą być organizowane w formie zajęć stacjonarnych, natomiast pozostałe grupy zawodowe mają możliwość zaliczenia zajęć organizowanych również w formie samokształcenia-kierowanego.
SZKOLENIA BHP ONLINE – E-LEARNING
Dużo wątpliwości budzi ważność szkoleń organizowanych w formie samokształcenia-kierowanego przy użyciu e-learningowych platform edukacyjnych. Są one ostatnio bardzo popularne i bez wątpienia posiadają szereg zalet, takich jak np.: niższa cena przeszkolenia jednej osoby, możliwość przerobienia materiału w dowolnej chwili w indywidualnym tempie czy też możliwość przeszkolenia osoby oddalonej od siedziby pracodawcy. O ile sam sposób zorganizowania szkolenia w tej formie nie budzi wątpliwość, gdyż sposób taki jest wyraźnie dopuszczony przez rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy to dyskusyjna jest ważność egzaminu przeprowadzonego za pośrednictwem platformy szkoleniowej. Wszystko przez zapis w rozporządzeniu, że egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Państwowa Inspekcja Pracy może kwestionować ważność egzaminu o ile nie odbył się on bezpośrednio przed komisją. Najlepiej, jeżeli jest taka możliwość i chcemy skorzystać z dobrodziejstw technologii i internetu, aby sam egzamin odbył się jednak w sposób tradycyjny.